Miasta partnerskie

• 

Otwock posiada cztery miasta bliźniacze – Lennestadt w Niemczech (Nadrenia Północna-Westfalia) od 30 października 1992 roku, Saint-Amand-Montrond w centralnej Francji od 13 lipca 1990 roku, Ōarai w Japonii (prefektura Ibaraki) od 25 maja 2019 r. oraz Szumsk na Ukrainie (obwód wołyński) od 11 listopada 2019 r.

Na witaczach, stojących przy wjazdach do naszego miasta, możemy zobaczyć ich herby miejskie i nazwy. O współpracy z jednym z takich miast świadczy także nazwa „Skweru Lennestadt” u zbiegu ulic Andriollego i Sportowej. Nie każdy jednak wie, skąd wzięła się idea miast partnerskich i o co w niej właściwie chodzi?

Idea miast partnerskich jest wynikiem procesów rozpoczętych po zakończeniu II Wojny Światowej. Rzeczywistość powojenna skłoniła liczne samorządy miejskie do nawiązywania partnerstw w celu wspólnego zapobiegania dalszym konfliktom oraz odbudowy. Jako pierwsze tego typu związki, już z 1947 roku, wskazuje się partnerstwo francuskiego miasta Montbéliard z niemieckim Ludwigsburgiem oraz partnerstwo brytyjskiego Bristolu z niemieckim Hanowerem. W kolejnych latach odnotowano bardzo duży wzrost liczby takich związków, w szczególności pomiędzy miastami Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii.

Do Polski – wówczas kraju za żelazną kurtyną – partnerstwo dotarło pod koniec lat 50. ubiegłego wieku - Miasta Hautmont (Francja) i Kalisz podpisały w 1958 roku „Kartę Przyjaźni”. Trzy lata później Rybnik sprzymierzył się z Saint-Vallier. Bydgoszcz i Reggio Emilio we Włoszech współpracują ze sobą od 1962 roku, a Zielona Góra i niemieckie Cottbus od 1970 roku. Gdańsk był pierwszym polskim miastem, które podczas apogeum zimnej wojny (w 1976 roku) powołało swojego niemieckiego partnera – Bremę, a dwa lata później Toruń zaprosił do współpracy Getyngę.

A jak sytuacja przedstawia się w dzisiejszych realiach? Z 964 miast w Polsce (stan na 1 stycznia 2022 r.) ponad 200 nawiązało bliższe kontakty z miejscowościami w Europie. Najwięcej miast partnerskich (w tym kilka bliźniaczych) ma Kraków – aż 25, a Łódź -16, a Gdańsk 20 ( w tym 9 jako miasta współpracujące).

W całej Europie funkcjonuje ponad 20 tys. partnerstw między różnymi jednostkami samorządu, z czego ponad 4 tys. jest udziałem polskich regionów, miast, gmin i powiatów.

Czym są więc „miasta partnerskie”? To program współpracy między miastami w różnych krajach, ukierunkowany na wymianę kulturalną, gospodarczą i informacyjną. W Europie nazwa ta jest tożsama z terminami: miasta bliźniacze, miasta przyjacielskie/zaprzyjaźnione. W krajach anglosaskich używane są nazwy miasta siostrzane lub bliźniacze, a w państwach socjalistycznych i krajach byłego bloku wschodniego – miasta braterskie.

Rodzaje współpracy między miastami partnerskimi można podzielić na cztery główne kierunki: ekonomiczny, społeczny, polityczny i kulturowy.

Kierunek ekonomiczny ma na celu wzrost gospodarczy zainteresowanych miast lub nawiązanie stosunków handlowych między nimi – na poziomie samorządu lub poszczególnych firm i przedsiębiorców.

W ramach działań politycznych istotna jest wymiana doświadczeń pomiędzy lokalnymi samorządami w kwestiach zarządzania miastem/gminą oraz budowanie relacji międzypaństwowych na poziomie lokalnym.

Sfera społeczna współpracy między miastami przybiera różne formy, ponieważ obejmuje wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy organizacjami formalnymi i nieformalnymi, a także edukację społeczną.

Najbardziej rozwiniętą płaszczyzną współpracy miast jest jednak sfera kulturowa. Obejmuje ona wymianę mieszkańców, od dzieci, przez młodzież, reprezentantów stowarzyszeń, po grupy teatralne, muzyków, artystów plastyków czy lokalnych rzemieślników. Służy to zrozumieniu odmienności kultur, poszerza horyzonty, sprzyja nawiązywaniu nieformalnych kontaktów.

Oficjalna współpraca zaczyna się nierzadko właśnie od spotkań, wyjazdów, wymiany młodzieży, festiwali, czy zawodów sportowych. W każdym przypadku partnerstwa przejście od złożenia symbolicznego podpisu na umowie i uściśnięcia rąk do rozpoczęcia współpracy gospodarczej jest podobne.

Co polskie miasta postrzegają jako zaletę relacji dwustronnych z miastami partnerskimi? Głównie wymianę doświadczeń z zakresu gospodarki komunalnej, transportu publicznego i edukacji. Wzajemne korzyści przynoszą obu stronom także projekty, dotyczące poprawy jakość życia mieszkańców, a szczególnie usprawnień w zrównoważonym, efektywnym i ekologicznym transporcie. Samorządowcy chętnie sięgają po doświadczenia z miast na zachodzie Europy, które dysponują modelowym systemem komunikacyjnym i polityką transportową.

Na przestrzeni lat zmienia się również nastawienie do bliźniaczych kontaktów. Na początku partnerskiej drogi polskich samorządów, w latach dziewięćdziesiątych, sięgano przede wszystkim po partnerów z Zachodu, licząc na pomoc materialną oraz na przeniesienie na rodzimy grunt doświadczeń z zarządzania gminą i rozwoju lokalnej demokracji. Dziś sytuacja się odwraca – nierzadko polskie gminy są „nauczycielami”, zwłaszcza w odniesieniu do gmin bliźniaczych za wschodnią granicą.

Źródła:
1. https://www.miasta.pl/strony/wspolpraca-miast-partnerskich
2. L. Dąbrowski, „Idea miast partnerskich a jej znaczenie dla rozwoju współczesnych miast – perspektywa geograficzna”, [w]: Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii – tom 8, Kraków 2020, ss. 11–30.

Plik: Porozumienie Otwock - Saint-Amand-Montrond, Rozmiar: 806.71kBPlik: Porozumienie Otwock - Lennestadt, Rozmiar: 774.63kBPlik: Porozumienie Otwock - Ōarai, Rozmiar: 112.5kBPlik: Porozumienie Otwock - Szumsk, Rozmiar: 651.64kB