Koncepcja nr 5
Ogólna koncepcja zagospodarowania Skweru 7 Pułku Ułanów w Otwocku oraz terenów sąsiadujących
Ideą zagospodarowania przestrzeni Skweru 7 Pułku Ułanów (Skweru im. Wacława Szpakowskiego) wraz z sąsiadującymi fragmentami ulic, jest nadanie mu rangi centralnego miejsca wypoczynku i rekreacji w mieście Otwock. Efekt ten osiągnięto poprzez dostosowanie przestrzeni do potrzeb użytkownika, wprowadzeniu różnorodnych wariantów spędzania czasu wolnego oraz ogólne uatrakcyjnienie, podkreślające potencjał miejsca. Teren skweru wspomaga również system rekreacyjny miasta poprzez zaadaptowanie różnorodnych wydarzeń społecznych w jego przestrzeni, a także propozycję nowych uroczystości kulturowych. Działania te identyfikują teren opracowania jako węzeł kulturowo-społeczny z funkcją codziennego wypoczynku i rekreacji.
Zachowany w koncepcji leśny charakter Otwocka pozwolił na wtopienie skweru w tkankę miasta. Rezultat ten uzyskano poprzez wprowadzenie roślinność boru sosnowego oraz zachowanie istniejących nasadzeń. Ponadto charakter miejsca akcentuje wykorzystany materiał – drewno, często występujący w Otwockiej architekturze obrzeży miasta. Elementem świeżości jest aspekt sztuki przeplatający się z charakterem miejsca. Pozwala on identyfikować niezgodne z obrzeżnym stylem, centrum Otwocka, nadając bezbarwnej przestrzeni nową wartość. Wprowadzenie w koncepcji powtarzalnego elementu sztuki w postaci płytki Otwockiej, może być multiplikowane w tkance miasta. Efektem tego działania jest nadanie miastu indywidualnego kodu przestrzennego. Inspiracją ornamentyki płytki jest twórczość Wacława Szpakowskiego, wybitnego, Otwockiego architekta, zachwyconego nieskończonością linii. Nawiązanie do jego działalności jest istotnym aspektem projektowanej przestrzeni, powtórzonym w idei skweru oraz nowej nazwie miejsca wyrażającej uznanie jego twórczości.
Całość założenia przewiduje możliwość etapowania realizacji projektu. Główny etap wykonywany w pierwszej kolejności, dotyczący modernizacji skweru i dostosowania go do potrzeb użytkownika. Celem tej fazy jest wzbogacenie terenu o funkcję wypoczynkową, rekreacyjną oraz kulturową, przenikające się miedzy sobą. Różnorodne wykorzystanie obiektu pozwala na użytkowanie go całorocznie przez różne grupy społeczne. Jego funkcjonowanie nakierowano na docelowe użytkowanie, nie umniejszając przy tym funkcji tranzytowej.
Kolejny etap uwzględnia przestrzenie sąsiadujące ze skwerem, łącząc je w spójną całość. Terenami tymi są jednokierunkowa ul. Andriollego oraz dwukierunkowa ul. Powstańców Śląskich o wysokiej intensywności użytkowania. Koncepcja zaznacza nacisk na wysoki poziom bezpieczeństwa, poprzez uspokojenie ruchu na fragmencie ulicy Andriollego (zachodni fragment opracowania). Efekt ten uzyskano poprzez wprowadzenie odmiennego typu ulicy – woonerfu, scalającego skwer z terenem przyszłej inwestycji w części zachodniej. Działanie to proponuje kierunek dalszego rozwoju sąsiedniego terenu, nakierowanego na potrzeby użytkownika w miejskiej oazie zieleni. Dodatkowo forma woonerfu zwiększa powierzchnię placu dla imprez masowych.Innym fragmentem sąsiadującym ze skwerem w południowej i południowo-zachodniej części jest ulica Powstańców Śląskich. Jej uatrakcyjnienie ma na celu wprowadzenie donic z elementami kodu miejsca (płytki Otwockiej) obsadzonych roślinnością o charakterze leśnym. Ponadto wprowadzenie roślin wzdłuż ulicy akcentuje i nakierowuje na pobliski teren zieleni urządzonej.
Strefa gastronomiczna - odmienna forma obiektów budowlanych w północnej części terenu odizolowana została roślinnością krzewiastą i drzewami. Dzięki temu może pełnić swoją dawną funkcję nie ingerując w przestrzeń skweru.
Strefa gier i wypoczynku - miejsce umożliwiające wypoczynek przy czytaniu książek, dzięki zlokalizowanej w murku biblioteczce „Weź książkę, zostaw książkę”. Ponadto użytkownikom zapewniono stoliki do gier planszowych i wygodne ławki przystosowane dla seniorów.
Strefa komunikacji - wprowadzone wzdłuż drogi donice nadają przyjemniejszy w odbiorze i uporządkowany charakter ulicy. Ponadto nawiązując w swojej formie do idei Szpakowskiego akcentuje i nakierowuje na pobliski teren zieleni urządzonej.
Strefa zabaw i wypoczynku - miejsce odgrodzone od jezdni pasem roślinności krzewiastej. Wzdłuż elementów do zabawy poprowadzona została ścieżka z poliuretanowej nawierzchni. W części z usytuowaną rzeźbą Chrystusa roślinność oddziela części sacrum od wypoczynku.
Strefa rekreacji - granicząca z budynkiem kawiarni, jak i ze zbiornikiem wodnym szeroka przestrzeń polany zapewnia zarówno bierny wypoczynek nad wodą, na wypożyczonych z kawiarni leżakach, jak i pozwala na rekreacyjne wykorzystywanie przestrzeni.
Strefa uspokojonej komunikacji - nowoczesna forma ulicy jaką jest woonerf została wprowadzona w miejscu jezdni jednokierunkowej. Zapewniło to bezpieczniejsze i mniej kolizyjne połączenie skweru z terenem zieleni. Wprowadzono pojedyncze miejsca parkingowe oraz miejsca do wypoczynku.
Strefa kawiarniana - dach kawiarni pozwala na schronienie się przed słońcem w gorące, słoneczne dni. Jego ażurowa konstrukcja nawiązuje do przyjętej idei Szpakowskiego. W budynku kawiarni możliwe jest wypożyczenie leżaków.
Strefa wydarzeń społecznych - na plac połączonym ze zbiornikiem wodnym pozostawiono istniejącą roślinność. Mimo dużej powierzchni przystosowanej do większych imprez społecznych, strefa dostosowana jest również do codziennego użytku.
Strefa artystyczno-wystawiennicza - konstrukcja zlokalizowana przy granicy terenu skweru z jednej strony pełni funkcję elementu określającego tożsamość miejsca, z drugiej zaś strony jest formą zapewniającą doświadczanie i eksperymentowanie z dźwiękiem.
Strefa nowej inwestycji - przeprowadzone ścieżki nawiązujące do układu komunikacyjnego na terenie skweru nadają kierunki dalszego kształtowania przestrzeni. Zaproponowany układ roślinności i kompozycji pozwala na połączenie obu przestrzeni.
Szczegółowa koncepcja zagospodarowania Skweru 7 Pułku Ułanów w Otwocku
Ideą koncepcji zagospodarowania przestrzeni 7 Pułku Ułanów w Otwocku było nawiązanie do działalności otwockiego architekta, Wacława Szpakowskiego. Jego twórczość kojarzona z nieskończonością linii znalazła odwzorowanie zarówno w rysunku dachu, nawierzchni oraz ‘Płytki Otwockiej’, jak również w liniowej kompozycji placu do zabaw oraz detalu mebli miejskich. Ponadto elementem wyrazu jego sztuki jest interakcyjna instalacja artystyczna, zlokalizowana w miejscu reprezentacyjnym. Rangę jego twórczości podkreślono także zmianą nazwy skweru, wyrażającą uznanie jego dorobku.
Kompozycja projektowanej przestrzeni wyróżnia użytkownika i jego potrzeby jako wartości nadrzędne. Założenie to zakłada podkreślenie dogodnych wejść, wiążących się z przejściami dla pieszych oraz głównych tras poruszania się użytkowników. Efektem tych wytycznych jest ideowy schemat kompozycji, formujący funkcjonalne wyspy zieleni otoczone wygodną nawierzchnią komunikacji. Dodatkowo funkcje wprowadzone w ich powierzchnie przenikają się ze sobą, tworząc spójną całość. Zabieg ten pozwala na integrację wszystkich grup społecznych w obrębie projektowanej przestrzeni. Umożliwia płynną zmianę rodzaju wypoczynku biernego na aktywny, bądź odwrotnie.
Elementem wspomagającym rolę skweru jest woonerf sąsiadujący z nim od zachodu. Wprowadza on bezpieczną w użytkowaniu przestrzeń, niewykluczającą jej dotychczasowych funkcji przy wprowadzaniu nowych. Dodatkowo zwiększa niezwykle cenną miejską wyspę zielni, łącząc skwer z przyszłą inwestycją po drugiej stronie ul. Andriollego. Ponadto uspokojona przestrzeń ulicy, daje możliwość rozszerzania formy placu na jego powierzchni w okresach wydarzeń społecznych. Działanie to jest niezwykle istotne ze względu na zaproponowany program częstszych imprez integrujących mieszkańców, uzupełniony
o wydarzenia upamiętniające Wacława Szpakowskiego.
Istotną kwestią, na którą warto zwrócić uwagę jest projektowana roślinność. Jej charakter boru sosnowego nawiązuje do leśnej natury Otwocka. Wraz z drewnianymi elementami małej architektury wpisuje nową przestrzeń w charakterystyczne ramy miasta. Dodatkowo wprowadzenie roślinności w postaci krzewów i krzewinek kulisuje teren, zaznaczając funkcję jej fragmentów. Roślinność jadalna wprowadzona w strefie kawiarnianej dopełnia leśny klimat o nową rolę roślin na skwerze.
Sporną kwestia na terenie skweru jest obecności gołębi dokarmianych przez część mieszkańców. Aspekt ten rozwiązano poprzez nie uwzględnianie miejsc dokarmiania ptactwa, które prawdopodobnie zmieni miejsce przebywania podczas prac realizacyjnych. Niemniej jednak ich dalsza obecność uzależniona jest od użytkowników.
Przewidywany koszt realizacji projektu, zakłada przygotowanie budżetu w wysokości ok 394000zł. Niemniej projekt wprowadza dwuetapowość prac, gdzie pierwszy etap obejmuje serce projektu - skwer (269000zł, w tym: zbiornik wodny - 75000zł; nawierzchni - 100000zł; mała architektura - 20000zł; metalowe elementy placu zabaw - 15000zł; tablica kredowa - 20000zł; metalowy dach kawiarni - 10000zł; betonowe murki - 4000zł; roślinność - 25000zł), natomiast drugi etap formę woonerfu, którego szacowany koszt wynosi 125000zł, w tym: nawierzchnie - 105000zł; mała architektura - 10000zł; roślinność - 10000zł. Zaproponowany schemat koncepcji rozwoju sąsiednich ulic (prócz ul. Andriollego) nie uwzględnia ich kosztów.
Media społecznościowe